1. Εισαγωγή στη Σκακιστική Μέθοδο Βήμα-Βήμα
Η Σειρά Βήμα-Βήμα είναι μία πλήρης Σκακιστική Μέθοδος Εκμάθησης Σκακιού (Stappenmethode) αποτελεί ένα ολοκληρωμένο και δοκιμασμένο σύστημα εκμάθησης σκακιού. Η μέθοδος έχει υιοθετηθεί επίσημα από την Ολλανδική Σκακιστική Ομοσπονδία και εφαρμόζεται με επιτυχία σε σκακιστικούς συλλόγους και σχολεία σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Βελγίου, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ελβετίας και της Αυστρίας. Η δημοτικότητά της αυξάνεται σταθερά σε ολόκληρο τον κόσμο.
Η σειρά απευθύνεται σε παιδιά από την ηλικία των 6 ετών. Εισάγει το σκάκι με κοινή λογική (συνεκτική προσέγγιση) και χωρίς άσκοπο χάσιμο χρόνου, ενώ λαμβάνει υπόψη πολλές ψυχολογικές πτυχές του παιχνιδιού. Στόχος της είναι η απόκτηση των απαραίτητων δεξιοτήτων, ώστε ο μαθητής να φτάσει γρήγορα στο επίπεδο ενός ισχυρού παίκτη συλλόγου.
Η σειρά αυτή εφαρμόζεται από σκακιστικούς συλλόγους και σχολεία στην Ολλανδία, το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ελβετία και την Αυστρία.. Πολλά από τα βιβλία εκδόθηκαν και σε άλλες γλώσσες: Γερμανικά, Γαλλικά, Σουηδικά, Ελληνικά Τουρκικά, Αζέρικα, και Δανέζικα.
Αργά, αλλά σταθερά η μέθοδος κέρδισε μεγάλο κομμάτι σε ολόκληρο τον κόσμο. Σε πολλές από αυτές τις χώρες αποτελεί την επίσημη και εγκεκριμένη μέθοδο εκμάθησης σκακιού από τις σκακιστικές ομοσπονδίες και ήδη συνεχίζει να μεταφράζεται και σε άλλες γλώσσες.
2. Δομή των Βιβλίων και της Σειράς
Η σειρά «Βήμα-Βήμα» είναι δομημένη σε έξι (6) Βήματα και περιλαμβάνει εκπαιδευτικό υλικό για την υποστήριξη τόσο των δασκάλων, όσο και των μαθητών.
Υλικό της Σειράς
Η σειρά αποτελείται από:
1. Έξι (6) Εγχειρίδια (manuals), ειδικά για δασκάλους και προπονητές σκακιού (το Πρώτο Βήμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από γονείς).
2. Βιβλία Ασκήσεων (4 για κάθε Βήμα: βασικό, extra, plus (+) και Mix για τους μαθητές. Τα βασικά βιβλία είναι το Πρώτο της Σειράς (Πρώτο Βήμα, Δεύτερο Βήμα, Τρίτο Βήμα κλπ.) ενώ το βιβλίο extra (Βήμα 1 extra, Βήμα 2 Extra κλπ.) παρέχει πρόσθετη εξάσκηση και εμβάθυνση σε σημαντικά θέματα. Τα βιβλία Mix (Βήμα 1 Mix, Βήμα 2 Mix κλπ.) αποτελούν επαναλήψεις ολόκληρου του Βήματος και είναι σε μορφή τεστ.
Με ποια σειρά δουλεύουμε τα Βήματα
Η σειρά με την οποία δουλεύουμε κάθε Βήμα είναι ίδια για όλα τα Βήματα της Μεθόδου. Ας τη δούμε συνοπτικά…
Η αρχή κάθε βήματος
Ακολουθεί το Βήμα Extra
Στο δεύτερο μισό του βιβλίου extra έχουμε μία σειρά από διαγνωστικά τεστ τα οποία αποτελούν το κριτήριο για το αν κατέχουμε ή όχι το βήμα αυτό.
Το βιβλίο ασκήσεων +
Βιβλίο Ασκήσεων mix
Φάσεις Σκακιστικής Ανάπτυξης στο Πρώτο Βήμα
Η Σειρά Βήμα-Βήμα
Καλύπτει όλους τους κανόνες του σκακιού (πώς κινούνται τα κομμάτια, σαχ, άμυνα) και δίνει μεγάλη έμφαση στις βασικές δεξιότητες που είναι απαραίτητες για το παιχνίδι, όπως το ματ και το πατ.
Αυτό είναι το πρώτο μεγάλο εμπόδιο που καλούμαστε να ξεπεράσουμε!
Ολοκληρώνοντας το Βήμα 1 είμαστε έτοιμοι να παίξουμε αξιοπρεπώς μία παρτίδα σκάκι σε φιλικούς αγώνες ή στο διαδίκτυο. Γνωρίζουμε τις κινήσεις, τον τρόπο σκέψης και τα πρώτα ερωτήματα που μας βασανίζουν σε κάθε κίνηση.
Τι μου απειλεί ο αντίπαλος; Τι μπορώ να κάνω εγώ;
Όμως προσοχή!
Το να λύνουμε σωστά τις ασκήσεις, δε σημαίνει αυτόματα ότι είμαστε έτοιμοι για το επόμενο Βήμα. Το κριτήριο για αυτό είναι αν αυτά που μάθαμε μπορούμε να τα εφαρμόσουμε στις παρτίδες μας!
Δεν έχει καμία σημασία αν μπορούμε να λύσουμε τις ασκήσεις, αλλά κατά τη διάρκεια μίας παρτίδας όταν μας απειλούν ένα κομμάτι το κάνουμε δώρο στους αντιπάλους μας, ή όταν πλησιάζουμε στο τέλος συνεχίζουμε να βγάζουμε βασίλισσες γιατί δεν μπορούμε να ολοκληρώσουμε μία παρτίδα!
Τι κάνουμε σε αυτή την περίπτωση
Υπομονή!
Η σειρά είναι έτσι σχεδιασμένη για να δώσει χρόνο στα παιδιά να κατανοήσουν και να εμπεδώσουν τον τρόπο σκέψης.
Χρησιμοποιήστε τα επόμενα βιβλία της σειράς. Βήμα 1 extra και Βήμα 1 mix. Περισσότερες ασκήσεις, περισσότερα παραδείγματα, καλύτερη κατανόηση!
Εισάγει τις πρώτες αρχές τακτικού και «ποζισιονέλ» παιχνιδιού (παιχνίδι θέσεων). Διδάσκει τη σημασία του να βλέπεις λίγες κινήσεις μπροστά και βασικές τεχνικές επίθεσης, όπως η διπλή απειλή και το κάρφωμα.
Ολοκληρώνοντας το Δεύτερο Βήμα, είμαστε ήδη σκακιστές…
Αδύναμοι, αλλά σκακιστές. Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε όποιον παίζει σκάκι!
Ίσως να χάνουμε, αλλά έχουμε αρχίσει ήδη να μαθαίνουμε…
Και πάλι προσοχή!
Και εδώ ισχύει το ίδιο. Οι ασκήσεις δεν είναι το σημαντικότερο!
Είναι άλλο πράγμα να σου λέω “Βρες μία διπλή απειλή” και τελείως διαφορετικό να καλείσαι να την βρεις στην παρτίδα σου όταν παρουσιάζεται, χωρίς να υπάρχει κάποιος από πάνω σου να σου κάνει την υπόδειξη!
Τι κάνουμε σε αυτή την περίπτωση
Είσαι πια σκακιστής… Μην το ξεχνάς!
Συνέχισε να λύνεις ασκήσεις από το ίδιο Βήμα. Super απαραίτητα είναι τα Βιβλία Βήμα 2 extra και Βήμα 2 mix. Επαναλήψεις μοτίβων, περισσότερες ασκήσεις, καλύτερη κατανόηση!
Εστιάζει σε σχετικά εύκολα τακτικά και άμυνα εναντίον αυτών, καθώς και στις παγίδες. Εισάγονται πιο προχωρημένα στοιχεία, όπως η ιδέα του να κερδίζεις ή να χάνεις ένα τέμπο (χρόνο), και βασικές δεξιότητες στα φινάλε πιονιών (π.χ., τετράγωνα-κλειδιά, τσούγκτσβανγκ).
Από εδώ και πέρα τα πράγματα έχουν πάρει το δρόμο τους!
Δυστυχώς, πολύ λίγοι φτάνουν να ολοκληρώσουν το Βήμα 3.
Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;
Η εκπαιδευτική διαδικασία είναι πολύπλοκη. Φανταστείτε λοιπόν το σχολείο. Είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα. Κάποια παιδιά, που κάνουν το ίδιο μάθημα, με τους ίδιους δασκάλους, με τα ίδια βιβλία και τις ίδιες ασκήσεις μπορεί να διακρίνονται σε διαγωνισμούς μαθηματικών, ενώ άλλα όχι.
Επίσης στο σχολείο, τα παιδιά είναι υποχρεωμένα να ακολουθήσουν τη διδακτέα ύλη κάθε τάξης, ανεξάρτητα αν έχουν κατανοήσει πλήρως τα προηγούμενα μαθήματα. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό. Φτάνουν στο Λύκειο και τι κάνουν πριν μπουν στο δρόμο των εξετάσεων;
Ξεκινάνε από την αρχή!
Εδώ όμως είμαστε τυχεροί! Γιατί εδώ είναι σκάκι, είναι χόμπι…
Εδώ πηγαίνουμε με τους δικούς μας ρυθμούς. Εδώ δεν έχει καμία σημασία αν θα καταφέρουμε να τελειώσουμε τη σκακιστική μας τάξη σε ένα σε δύο ή σε τρία χρόνια.
Αν όμως είμαστε βιαστικοί και ανυπόμονοι και δεν δίνουμε στο παιδί τον χρόνο του, απαιτώντας αποτελέσματα και διακρίσεις, αυτόματα υπονομεύουμε τη σκακιστική του ανάπτυξη!
Το μόνο ασφαλές κριτήριο που πρέπει να έχουν οι γονείς στην προκειμένη περίπτωση είναι ένα:
Το να περνάει το παιδί όμορφα στο σκάκι!
Όλα τα άλλα είναι θέμα χρόνου!
Το επίπεδο δυσκολίας είναι υψηλότερο. Εστιάζει στην ολοκλήρωση των επιθέσεων στον βασιλιά που περιέχουν ένα μείγμα τακτικών και στρατηγικής. Εισάγεται η διατομή ως τρόπος εξουδετέρωσης της άμυνας.
Φάσεις Σκακιστικής Ανάπτυξης στο Πρώτο Βήμα
Η σειρά ξεκινάει με το Πρώτο Βήμα. Εκεί ακριβώς ξεκινάει και η πρώτη φάση ανάπτυξης του παιδιού μέσα από τρεις αλληλεπικαλυπτόμενες φάσεις, τις οποίες ο προπονητής πρέπει να λαμβάνει υπόψη:
• Φάση του Υλικού. Οι μαθητές ασχολούνται πρωτίστως με τα ίδια τα κομμάτια.
• Φάση του Χώρου. Ο μαθητής αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι η κίνηση των κομματιών εξαρτάται από τον χώρο που διαθέτει.
• Φάση του Χρόνου. Το παιδί αρχίζει να αντιλαμβάνεται τη σημασία του τέμπο (κίνηση/χρόνος)
Ειδική Σειρά για Μικρές Ηλικίες
Τα βιβλία «Μικρά Βήματα» 1 & 2 είναι ειδικά σχεδιασμένα για παιδιά προσχολικής ηλικίας ή έστω πρώτων τάξεων του Δημοτικού Σχολείου. Αυτά τα βιβλία έχουν:
